Imaraykun mana yaqapaschu hayk’aqpas arteyta vendesaq.

Ama hina kaspa, kay qillqasqaqa inglés simimanta tikrasqa kasqanmanta, manapaschá kunan kaq formapi original qillqasqapa tukuyninpi chiqan rikuchiyninchu kanman. Chay t’ikrayqa willakuyllapaqmi, manan garantizayta atiymanchu t’ikrasqan cheqaq kasqanmanta otaq hunt’asqa kasqanmanta. Ñawinchaqkunatam yuyaychani kay qillqasqapi tikraymanta pacienciakunankupaq. Junio killamanta munakuywan.

Llamkayniyta mana rantikunaypaqmi concienciawan tantearurqani. Kay tanteayqa mana costumbreman hinam rikchakunman, ichaqa qawanim achka razonkuna kasqanmanta, chaymi llamkayniyta rantikuyqa mana proceso artístico nisqallaypaqchu mana allinchu kanman aswanqa kikin obra de arte nisqapaqpas.

Sinchi iñiyniyoqmi kani, qolqeq influencianqa, promesanpas llank’ayniytan mana tukukuqta waqllichinqa atispaqa, ancha mana creenapaq hinataqmi hayk’aqllapas allin huñuqta tarinay, tukunanpaqtaq, llapa arteqa karu valeq kasqanmanta iñiy, qolqemantaqa aswan askharaqmi.

“T’ikakuna qucha” — (Sep. 2022)

Hawa simikunaqa yuyaychasunkimanmi ‘arte para arterayku’ otaq ‘l’art pour l’art’ nisqapi iñisqayta — manan creenichu. Hinaspapas manan willasaqchu imaynatas arte kamayqa wakin pasión autoreferencial nisqawanlla purichisqa kanan, manan qolqe ganay munaywanchu. Aswanpas munasqaykiman hina ruway; kaymi razonamientoy hinaspa imayna sientekusqaypas.

Iñisqaymanta astawan sut’inchanaypaq. Manam chuya runachu kani ni imapipas. Ichaqa ñoqapaqqa arteta kamayqa aswan sagrado ruwaymi. Manam qullqichakuy maskaywanqa ancha personal procesota qhillichayta atiymanchu, chaymi mana samayniyuq kamay estrechoman apachkanmanpas hina. Kay pachanchikpi, kunanpacha, kayta qawanapaq facil ñanqa, "contenido" sutiyuq simiyuq kasqanchikpim. Pantanchikmi artenchikta chaynata rakinakuspanchik, arteqa manam contentochu.

Chay trampaqa rikusqaymi potencialmente urmasqayta, chaymi "optimización" nisqamanta, achka runakunapa mikuyninpaq. Kay modeloqa kunan pacha kamay ruwaypi sapa rakipim kachkan, chaymi aswan riqsisqaña kachkan. Chiqaptam huk rato chayman wichiykurqani ‘sapa punchaw’ dibujokuna ruwaywan. Chaypa "éxito" nisqanqa manan imapaschu karqan aswanpas churn nisqallan, manan cheqaq nitaq sincero significadoyoqchu. Chayqa huk recompensa ruwaylla hinaspa sub-esfuerzo nisqalla, sapan runakunapa atencionninta huk "audiencia" nisqamanta colonizar, huk empresapa qullqi ruway interesninkunapa qipanpi mascarasqa. Chay atencionpaq huk artistakunawan — wawqiykikunawan — atipanakunki hinaspa maqanakunki. Hinaspa mana imapipas premiasqa kanki aswanpas rasguñokunapi rantikusqaykimanta: huk iskay kimsa yapasqa gustaykuna, huk iskay kimsa yapasqa qatiqninkuna. "Kamay" consumopaq chaymi desesperadamente necesitasqay wasanpi churanaypaq.

Dólares nisqakunaq hatun yupayninpas, promesanpas manan imananpaschu wañusqa kashaqtiykiqa. Hinaspapas yuyaykurqanin kay yuyaymanta kacharichikuyqa hatun llasa hombroykimanta hoqariy kasqanmanta.

Hatun yupay efectota runakuna huk gamified qatiq yupayman pisiyachiy chaymanta chinkachin chansa huk significativo tinkiyta mayqin qusqa arte ruwaymanpas ruwanapaq kay patamanta razonkunarayku.

Chaynallataqmi mana munanichu chay lonapi imapas mana imapas kasqanmanta yuyayman wichiykuyta. ¿Chayananchischu chayman, maypichus qelqaqpa sutin aswan importante parten qhepan arte ruwaypi (ichapas mana kikin arte ruwaypas, huk nulo objetolla huk suti asociacionwan?), llapanpi qolqe ruwaypaq?

Kay sensación kay medios sociales, kunan pacha ñuqapaq chaymanta uyariqkunapaq, mana ancha aswanchu huk transacción lugarmanta mana imamanta aswan pisi segundosmanta. Tarini conexión y significado llapanpi ch’usaq kasqankuta kay ch’usaq pampapi. Munasqay artistakunawanpas, manan hayk’aqpas llank’ayninkuwan hunt’asqatachu t’inkiyta atiyman hina redes sociales nisqawan. Sapa kutim huk ñanmanta llamkayninkuta maskasaq.

Kayqa huk chhika p'inqaypaq imaman pusawan ñuqapaq riqsikunaypaq, chaymanta sasachakuyniyuq kani huñuqkunapura rimanakuykunata internetpi uywanaypaq imaraykuchus "contenidoy" huk sapa kuti tikraq dios algoritmoman sujetolla kachkan, chaymanta introvertido kani manataq yachanichu imaynatataq runakunawan rimana. Huk tiempopaqqa manan imananpaschu qhepa kaq; ichaqa chayqa karqan manaraq imapas cambiashaqtin. Runakuna ñuqawan rimanakurqani tapukuspa imarayku mana rikunkuchu qillqaykunata killakunaña, willaspa imaynatas arteyqa paykunaman chiqap kusikuyta apamurqa, hinaspa kusisqa kachkanku sutiyta yuyarisqankumanta hukmanta tinkunankupaq.

Yaqa huk kutita killapim dibujokunata ruwani. Ichaqa sapa p'unchaymi contenidota ruwanay, manan "wiñayta" munaspapas aswanpas hamuq llank'ayniypa rikukuyninta "mantenenaypaq". No. Riy qan kikiykita chuchukuy. Manam arteyta pisiyachisaqchu chayna millakuypaq, allin sunquyuq, hinaspa tukupaypiqa kay pachalla fabricamanta llamkayman.

Kaytaqa manan ñoqallapaqchu veneno hina qhawarini, aswanpas ñawpaq, kunan, hamuq uyariqniykunapaqpas. Tukuy niyta munani, manataqmi aswan allintaqa churaymanchu, kay sitiokunapaq "redes sociales" sutita yuyarinanchikmi, ñawpaqtaqa "redes sociales" nispam sutichaqku.

¿Imaraykutaq kay plataformakunawan sasachakuyniykunata rimani? Chiqapmi, aswan yaqapaschá mana haykapipas tarisaqchu allin runakunawan llamkayniypaq kay yuyaywan, hinaspa kay modelo ukupi. Tukuy imamanta aswantaqa significadomantan preocupakuni; llumpay ocupasqam kachkanchik ñawpaqenchikpi kaqkunata qawaspa, manam hawanchikpi kaqkunatachu.

Tukupay hark’akuyniyqa kaymi, sichus qolqe tiempo kanman chayqa, llapa arte, llapanpiqa, aswan askha valorniyoqmi tiempomantaqa.

Kay hawapi nisqanchikta mastarinapaqqa, pisi tiempollapaqmi kaypi kachkanchik, tiempoqa aswan achkam, runapa kawsayninpa ukunpi unanchasqanmantaqa. Hawamanta qhawarisqaqa, átomos nisqakuna churasqa kasqanqa — runap sapallan munayninpaq — manam ima niyniyuqchu universo nisqapi. Runaq tiempon kaq ratopipas, arteqa manan imapas pisichu ch’uya ichaqa yanqa gesto tiempota utilizaypi.

Chay raykun, aswanpas racionalizayta munaspayqa (icha mana allintachu), arteqa aswan askha valorniyoqmi qolqemantaqa. ¿Imaynatataq haykapipas yuyaymanayman llamkayniyta rantikunaypaq? Sichus imapas chayqa, qosaqmi, ninawan, ch’usaqman, otaq pimanpas entiendeqman. Munaymanmi qhepa kaq kananpaq.